Tag Archive for: relaksacja online

Trenuj mózg – dlaczego warto ćwiczyć pamięć

Czym jest pamięć i jakie są jej rodzaje? Gdzie jest ona ulokowana? Co sprzyja pamięci? Po co nam trening pamięci? Odpowiedzi na te pytania udziela dziś na naszym blogu Monika Łoskot, studentka III roku Terapii Zajęciowej, Wydziału Rehabilitacji warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Tekst to element projektu Akademia Zdrowego Seniora we współpracy Fundacji Aktywni Dłużej i warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego.

Z tematem pamięci spotyka się każdy z nas, gdyż jest ona związana bezpośrednio z działaniem układu nerwowego. Stanowi nieodzowny element codzienności człowieka. Jednak czy potrafimy dbać o naszą pamięć? Zwykle na co dzień nie zwraca się na nią szczególnej uwagi, póki nie odczujemy że coś się dzieje. Warto się temu przyjrzeć.  Nie tylko chodzi o zapobieganie chorobom na tle poznawczym (choć to również jest istotne), ale także by sprawnie i efektywnie działać i móc się rozwijać.

Definicja pamięci

Można spotkać się z różnymi definicjami pamięci. Warto podkreślić, że jest ona ważnym aspektem w życiu każdego człowieka. Najprościej ujmując z biologicznego punktu widzenia pamięć jest zdolnością magazynowania, przechowywania i wydobywania informacji zebranych wcześniej z otoczenia. To jedna z fundamentalnych funkcji obecnych w przyrodzie, która zapisana jest w kodzie DNA organizmu. U człowieka pamięć jest gromadzona w szarych komórkach kory mózgowej mających strukturę białkowych cząsteczek. Nazywa się je engramami. W psychologii widnieją dwie definicje pamięci. Pierwsza mówi o tym, że jest to umiejętność stanowiąca ważną składową wyposażenia jednostki, która zależy od jej indywidualnych predyspozycji. Złożona jest z wielu zdolności o charakterze specyficznym, różnorodnym na przykład pamięci wzrokowej czy czuciowej. Możliwe jest doskonalenie bądź ćwiczenie owej zdolności. Druga natomiast określa pamięć jako pewien proces psychiczny przebiegający w czasie, składający się z faz, które pojawiają się stale w tej samej kolejności. Wyróżniamy 3 podstawowe fazy tworzenia i gromadzenia pamięci:

  • zapamiętywanie (kodowanie) – odbieranie i przetwarzanie docierających informacji z  zewnątrz przez zmysły w taki sposób, by możliwe było umiejscowienie ich w pamięci,
  • przechowywanie – utrzymywanie zdobytych informacji w pamięci mimo upływu czasu,
  • odtwarzanie-znalezienie i wydobycie informacji nam potrzebnych z pamięci.

Ulokowanie pamięci przebiega w różnych obszarach mózgu. Kluczową rolę dla procesu zapamiętywania odgrywają dwa płaty mózgu: czołowy – w pamięci krótkotrwałej i  przetwarzaniu informacji oraz skroniowy – w pamięci długotrwałej, organizacji i magazynowaniu informacji. Ważnym elementem będącym centrum organizacji pamięci długotrwałej i przestrzennej jest hipokamp. Ciekawostką jest fakt, że pełną dojrzałość owa struktura osiąga około drugiego roku życia. Skutkiem jej uszkodzenia bądź zaniku jest między innymi wystąpienie choroby Alzheimera.

Trzy stadia pamięci

Informacja staje się częścią naszej trwałej pamięci, gdy przejdzie przez trzy etapy (stadia) pamięci. Początkowo treści docierają do pamięci sensorycznej, następnie kierują się do pamięci krótkotrwałej (operacyjnej), ostatnim zaś magazynem jest pamięć długotrwała. Pamięć sensoryczna przemija najszybciej, utrzymuje wyłapane bodźce, na przykład obrazy, zapachy czy dźwięki maksymalnie do 1 sekundy. Pamięć krótkotrwała zwana również roboczą, świeżą jest nietrwała, łatwo ulega zaburzeniom i odpowiada za zdobywanie nowych informacji, proces uczenia się. Jest to na przykład dopiero co usłyszany numer telefonu (prawdopodobnie zapamiętamy część z tego co usłyszeliśmy). Ten rodzaj pamięci prowadzi do tworzenia i przetwarzania pamięci starej-długotrwałej. Proces jej przetwarzania odbywa się w hipokampie i w postaci engramów dociera do różnych ośrodków korowych płata czołowego, skroniowego (pamięć słuchowa), ciemieniowego (pamięć czuciowa) i potylicznego (pamięć wzrokowa). Pamięć długotrwała jest o wiele bardziej odporna na wszelkie zaburzenia w porównaniu do pamięci świeżej. Zadając sobie pytania : „Kto napisał Hamleta”, „Jak wabi się pies sąsiada” czy „W którym roku była bitwa pod Grunwaldem” dotykamy właśnie tego rodzaju pamięci. 

Po co nam trening pamięci

Stosując trening pamięci, czyli liczne ćwiczenia oparte na grach i zagadkach logicznych, skojarzeniowych, ruchowych wzmacniamy, poprawiamy i przywracamy naszą pamięć. Kluczowe do zapamiętywania informacji staje się powtarzanie danego materiału, przeżywanie docierających do nas bodźców (jeśli jakieś zdarzenie wzbudziło w nas silne emocje, to bardzo możliwe, że bardziej utkwi nam w pamięci), kojarzenie różnych faktów i szeroka wyobraźnia. Wiążącym aspektem procesu zapamiętywania jest koncentracja uwagi, co pozwala na łatwiejsze wyłapywanie informacji. Stosowanie różnych mnemotechnik, czyli zestawu strategii umysłowych, technik zapamiętywania ma na celu usprawnienie pamięci i uczenia się poprzez tworzenie powiązań między nowym materiałem a informacją przechowywaną w pamięci. Do najbardziej znanych zalicza się pałac pamięci, akronimy (skrótowce), układy skojarzeniowe, grupowanie informacji, metodę haków obrazowych, wykorzystanie wierszyków/rymowanek, piktogramów, map mentalnych oraz metoda słów-wieszaków.

Mózg i jego zdolność uczenia się

Trening pamięci umożliwia jej poprawę, wpływa również na koncentrację oraz zdolność logicznego myślenia. Usprawnia połączenia w sieci neuronalnej, dzięki czemu następuje lepsza komunikacja między komórkami nerwowymi. Charakterystyczną cechą naszego mózgu jest jego szeroka neuroplastyczność, czyli zdolność do naprawiania uszkodzeń, uczenia się, poprawiania koncentracji czy pamięci w każdym wieku. Dzięki tej właściwości na naukę tego, co wydaje się ciekawe nigdy nie jest za późno. Dlatego ćwiczenie pamięci jest istotne i każdy z nas może to robić. Przekłada się to na nasze codzienne funkcjonowanie oraz efektywniejsze wykonywanie czynności i zadań. Ma również działanie prozdrowotne, zapobiegając bądź spowalniając rozwój różnych chorób na tle poznawczym.

Pamięć wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie. Warto o nią dbać stosując różnorodne techniki. Liczy się głównie praca, którą wykonamy dla naszej pamięci a nie końcowy wynik ćwiczeń (nie powinniśmy się zniechęcać). Obecnie jest wiele gier planszowych, karcianych, online, aplikacji na telefon czy filmików, które wspomagają pamięć. Każdy znajdzie coś dla siebie.

Przedstawiam poniżej kilka przykładowych ćwiczeń:

  1. Pisanie, jedzenie, mycie zębów ręką niedominującą (na usprawnienie obu półkul)
  2. Gra w memory. https://www.youtube.com/watch?v=_SKgCxtNz3s&t=640s
  3. Odtwarzanie w pamięci wcześniej widzianego obrazka (np. składającego się z figur geometrycznych).
  • Skojarzenia słowne, np. Wypisz w ciągu 2 minut po 6 słów na literę B, M, K.

W ciągu 2 minut wymień po 5 rzeczy z twojego otoczenia, które możesz:

  • wykorzystać w kuchni
  • zmieścić w kieszeni
  • nosić na stopach
  • Stosowanie techniki wizualizacji, np. Wyobraź sobie charakterystyczne elementy czytając poniższe zdania Krowa w czerwone kropki, Skacząca litera M, Pędzący samochód, Duży niebieski kubek, 5 pomarańczowych tulipanów, Obrus w owieczki, Dom z okrągłymi oknami. A teraz odpowiedź na pytania: Jakiego koloru kropki miała krowa? Jaka litera skakała? Co pędziło? Jaki był kubek? Ile było tulipanów i jaki miały kolor? Obrus w …….…? Co było okrągłe?
  • Dokończ przysłowia: „Lepszy wróbel w garści…”, „Kto rano wstaje…”, „Apetyt rośnie…”, „Z dużej chmury…”, „Darowanemu koniowi…”, „Dzielić skórę…”

Bibliografia

Hipokamp
Mnemotechnika – pałac pamięci, akronimy i inne techniki zapamiętywania

https://neurologia-praktyczna.pl/a5078/Pamiec–funkcja–podzial-i-znaczenie-.html

https://www.silowniapamieci.pl

Rathus AS : Psychologia współczesna, Gdańsk: Wydawnictwo GWP, 2004, ISBN 83-89120-94-1, s. 333-371.

Żmijewska A.: „Pamięć i uczenie się” [w:] Psychologia. Zeszyt Naukowy nr 2, Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna: Skierniewice, 2010, s. 18-22.

Mandala – czyli symboliczny obraz świata – kolejny warsztat w ramach Akademii Medytacji Online

Już 13 marca kolejny i ostatni już w cyklu Akademii Medytacji Online warsztat – tym razem dedykowany Mandali jako przestrzeni wewnętrznego świata. O tym na czym polega praca z Mandalą w syntetyczny sposób opisał profesor Lesław Kulmatycki, który poprowadzi cały warsztat.

Symbooliczny obraz świata

Mandala jest symbolicznym obrazem świata, kosmicznych sił i porządku, ma ona kształt koła lub kwadratu. Symbolizuje całość i złożoność naszej psychiki, ciała, świata ducha i natury. Słowo „mandala” w sanskrycie oznacza: cały świat, święty krąg, centrum, koło życia. W olbrzymim skrócie symbolicznie oddaje osobistą wizję tego co się odczuwa, myśli czy odbiera z tego świata, ale w odniesieniu do siebie.

Swoisty rodzaj introspekcji

Mandala opiera się na swoistym rodzaju introspekcji, określanym jako projekcja. Metody projekcyjne są znane we wszystkim kulturach i czasami są zaskakująco odkrywczym sposobem na poznanie i odkrycie czegoś w samym sobie.  Joga odwołując się do tworzenia mandali w swym subtelnym wymiarze pracy ze świadomością wykorzystuje możliwość intuicyjnego zapisu poprzez obraz, formy i kształty tego wszystkiego, co podczas sesji „medytacji mandali” spontanicznie pojawia się i pozwalamy „temu czemuś” pojawić się w konkretnym obrazie mandali.  

Potrzebna umiejętność koncentracji

Praca z mandalą w pierwszym etapie wymaga minimum umiejętności koncentracji. To jest warunek wyjściowy. Ale czasami bywa tak, że dłuższa praca z mandalą na określony temat indukuje w nas stan medytacyjny. Zatem mandala wychodzi z koncentracji i bywa, że przechodzi w medytację. Staje się w pewnym sensie „pomostem” między jednym a drugim stanem. Podobnie jak z praktyką jogi nidry i ustalaniem sankalpy również podczas pracy z mandalą można wybrać jedną z dróg pracy. Pierwsza, doraźna wokół określonego problemu, czyli raczej ukierunkowana na to co dzieje się w danym czasie. Druga, perspektywiczna, obliczona na dłuższy okres czasu.

Mandala jak lustro

Mandala jest jak lustro w którym widać jej autorkę / autora, a inne osoby patrzące na mandalę wiele o autorce czy autorze potrafią powiedzieć, zauważyć ale też zapytać czy  podpowiedzieć. Każda mandala jest inna, nigdy nie dwóch takich samych. Mandala też ma zawsze dwa oblicza pozwalające na rozpoznawanie w sobie zarówno ciemnych czy negatywnych stron jak i pozytywnych i inspirujących wymiarów. Mandala ma w sobie też wiele niedopowiedzeń, wahań, niepewności, barier czy przeszkód. One są też zauważalne.

Specyficzna medytacja

Tworzenie mandali jest specyficznym rodzajem pracy o charakterze medytacyjnym i warsztatowym na zadany temat. Ważne podkreślenia jest to, że podczas pracy z mandalą nie interesuje nas aspekt estetyczny czy kreatywny, choć zapewne porządkując ową intuicyjną odpowiedź też kierujemy się potrzebą klarowności i harmonii w jej tworzeniu. Za każdym razem uczestnicy warsztatu otrzymują jasne informacje o procedurze pracy i koniecznym przygotowaniu. Przy pracy w grupie ważne jest, aby uczestnicy zaakceptowali warunki udziału, dotyczące przede wszystkim indywidualnej pracy, konieczność pozostawania w skupieniu na sobie przez dłuższy okres czasu, w zupełnej ciszy oraz respektowania ustalonych zasad pracy w grupie.

Mandala jest wielopoziomowa

Można spytać, po co mam medytować i malować mandalę?  W pracy z mandalą wyróżnić można jej wielopoziomowość w zależności od funkcji jaką chcemy jej nadać.  Wyróżnia się cztery funkcje. Najbardziej zawansowaną jest praca z mandalą jako indywidualizowanym „kosmogramem”, czyli mapą świadomości do pogłębiania zainteresowań filozoficzno-duchowych oraz umiejscowienia w tych rozważaniach siebie, to podejście ma cel porządkujący. Najbardziej powszechną jest korzystanie z mandali jako narzędzia osobistej medytacji, niejako wtopienia się w jej medytowanie podczas tworzenia, innymi słowy jest ważny jest sam proces dla procesu. Nieco rzadziej korzysta się z tego narzędzia w sensie terapeutycznym kiedy stosuje się mandalę jako narzędzie symbolicznego porządkowania i wydostawania z siebie tego co pojawia się spontanicznie w obrębie myśli, wyobrażeń i emocji. Natomiast najbardziej popularną funkcją jaką nadajemy tego rodzaju praktykom jest tworzenie mandali jako środka dla uzyskania stanu relaksu i oderwania od dyskursywnych aktywności umysłu.

Ważna jest regularna praktyka

Forma koła czyli mandala daje poczucie scalenia i łączenia wielu pozornie nie pasujących do siebie elementów rzeczywistości. Sama czynność umiejscowienia swojego rysowania czy malowania w obrębie koła ma moc poczucia kontroli i ujęcia w chwilowe ramy. Koło też zachęca do wyłonienia skłóconych elementów natury, łagodzi konflikty i napięcia. Natomiast w regularnej praktyce, samo powtarzanie czynności malowania w regularnych odstępach czasu ma tym większą siłę sprawczą w wydobywaniu na powierzchnię ukrytych kompleksów, lęków, czy konfliktów im ta regularność jest większa. W rezultacie uchyla, a czasem otwiera drzwi do najprostszych oczywistości.

Zmiany w naszej ofercie, do 17 stycznia zawieszone karnety Multisport

Otrzymaliśmy informację, że w związku z przepisami państwowymi, do 17 stycznia karnety Multisport także na zajęcia online, zostały zawieszone. Do wszystkich osób korzystających z tej formy rozliczeń, postaramy się dotrzeć i porozmawiać o możliwościach dalszej współpracy w tym okresie przejściowym.

Jednocześnie dokonaliśmy niewielkiej korekty w grafiku. Zajęcia poranne odbywają się tak jak do tej pory, czyli w poniedziałki, środy i piątki o godz. 9.00. Zajęcia wieczorne będziemy realizować natomiast tylko we wtorki, środy i czwartki o godz. 19.00.

Przypominamy także, że 30. stycznia odbędzie się kolejny warsztat z prof. Lesławem Kulmatyckim w ramach Akademii Medytacji Online. Zbieramy już chętnych na to spotkanie.