Czy asertywność to umiejętność mówienia NIE? Jakie są mity na temat asertywności i jak ją w sobie wytrenować – o tym wszystkim pisze dziś na naszym blogu Sara Piotrowska, studentka III roku Terapii Zajęciowej, Wydziału Rehabilitacji warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Tekst to element projektu Akademia Zdrowego Seniora we współpracy Fundacji Aktywni Dłużej i warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego.
Asertywność jest w dzisiejszych
czasach bardzo pożądaną umiejętnością. Na jej temat powstaje wiele książek,
szkoleń i kursów. Mnóstwo ludzi ciężko pracuje nad rozwinięciem tej
umiejętności i jej efektywnym wykorzystywaniem w codziennym życiu i pracy. Poniżej
przedstawione zostały najważniejsze informacje o asertywności.
Czym jest asertywność?
To przede wszystkim wyrażanie swojego zdania przy jednoczesnym
zachowaniu szacunku do siebie i rozmówcy oraz branie odpowiedzialności za
dokonane decyzje. Osoba asertywna traktuje rozmówcę równorzędnie oraz żyje w
zgodzie ze swoimi potrzebami i reaguje na nie. Mówi „nie ” rzeczom, których nie
chce robić oraz „tak” rzeczom, które chce wykonywać. Asertywność to
umiejętność, której każdy może się nauczyć. Wymaga to jednak pracy, wytrwałości
i czasu.
Mity dotyczące asertywności
Osoba asertywna zawsze ma
rację.
W tym micie ukrywa
się przekonanie, że osoba asertywna jest po prostu narcyzem: nie przyznaje się do błędów, wszyscy powinni
zgadzać się z jej zdaniem, jest najlepsza we
wszystkim. Tymczasem, asertywność to faktycznie sztuka powiedzenia własnego
zdania, ale też przyznania się do błędu. Osoba asertywna powie „mam prawo się
pomylić, ale też ktoś inny ma prawo się pomylić”
Asertywność =
egoizm.
Kolejny mit
zrównuje asertywność z egoizmem. Samo
pojęcie egoizmu nacechowane jest negatywnie, ponieważ wskazuje, że jedna z osób
stawia się wyżej w relacji w stosunku do innych. Natomiast osoba asertywna wie,
że każdy ma takie same prawa i jest tak samo ważny. Asertywność to relacja równorzędna.
Asertywność to sztuka
mówienia „nie”.
Asertywność to owszem mówienie „nie”, ale tylko wtedy, gdy dana osoba
nie chce czegoś zrobić. W taki sposób może ona działać w zgodzie ze sobą i brać
odpowiedzialność za swoje decyzje. Asertywność to również mówienie „tak” kiedy
jest na to ochota i możliwość.
Co powstrzymuje ludzi przed byciem asertywnym
Istnieje kilka czynników, które mogą
blokować asertywność. Mogą to być przekonania wynikające z negatywnego
postrzegania asertywności i skupienie się na mitach o niej lub z bardzo
krytycznego patrzenia na siebie i braku wiary w siebie. To też strach przed opinią
innych ludzi. Może to być po prostu brak umiejętności bycia asertywnym i
wpędzanie siebie przez to w kompleksy. Doświadczanie przewlekłego stresu i
napięcia również może blokować drogę do asertywności i ograniczyć umiejętność
logicznego myślenia i podejmowania racjonalnych decyzji. W sytuacjach
stresowych bardzo łatwo o pochopne decyzje i zgadzanie się na rzeczy, na które
w zwykłej sytuacji człowiek by się nie zgodził. Ostatnim czynnikiem, który może
powstrzymywać przed byciem asertywnym jest wychowanie się w potrzebie spełniania
oczekiwań innych i stawianie swoich potrzeb na ostatnim miejscu. Na szczęście
nad tymi wszystkimi blokadami można pracować.
Znajdź swoją drogę do asertywności
Jest wiele technik, które pozwalają
na rozwijanie asertywności w codziennym życiu. Oto 3 z nich:
Asertywne FUO
Jest to technika, która sprawdza
się w rozmowie z osobą nieszanującą czyjegoś zdania, naruszającą granice.
Stosując tę technikę możliwe jest opisanie uczuć pojawiających się w danej
sytuacji. Każda literka odnosi się do
kolejnych elementów, które warto zawrzeć w swojej wypowiedzi.
F – fakt – opis tej trudnej sytuacji
U – ustosunkowanie – informacja o pojawiających się uczuciach
O – oczekiwania – konsekwencje zachowania danej osoby
Np. Rozmawiamy od godziny i ciągle mi przerywasz (F).
Kiedy to robisz, trudno mi się skupić (U). Proszę mnie wysłuchać do końca. W
przeciwnym razie będę zmuszona zakończyć rozmowę (O).
Technika zdartej płyty
Ta technika polega na ustaleniu
pewnej granicy i trzymaniu się jej podczas rozmowy z daną osobą. Taką granicę
należy powtarzać „do zdartej płyty”.
Np. A – Weźmiesz do siebie
Marysię w sobotę przed południem?
B – Nie, o 10.30 mam zajęcia online i chcę w nich uczestniczyć (to jest Twoja
granica, której bronisz).
A – Tato nie bądź taki. Kilka godzin Cię nie zbawi, a mi pomoże.
B – Nie mogę Ci pomóc, mam własne plany.
O 10.30 mam zajęcia online.
A – No weź, to tylko kilka godzin.
B – Nie, o 10.30 mam już plany.
Asertywna odmowa
Często bywa tak, że ktoś, mimo zwrócenia uwagi lub odmowy, nie
reaguje i nie szanuje wyznaczonych granic. Warto wtedy zastosować stopniowanie
reakcji. Pierwszym etapem jest poinformowanie
osoby o tym, że jej zachowanie jest nieodpowiednie. W drugim etapie
wyrażone powinny zostać uczucia towarzyszące danej sytuacji. Kolejny etap przywołuje
zaplecze, czyli ostrzeżenie o konsekwencjach zachowania osoby. Ostatni etap
polega na skorzystaniu z zaplecza i zastosowaniu konsekwencji.
Np. Rozmawiamy z córką przez telefon. Ona w
pewnym momencie zaczyna krzyczeć. Cztery etapy wyglądają następująco.
1 – Proszę cię, abyś nie podnosiła na mnie głosu.
2 – Nie krzycz, jak do mnie dzwonisz, bo jest mi z tym
źle.
3 – Jeśli nie przestaniesz krzyczeć, skończę z tobą
rozmawiać.
4 – Krzyczysz dalej, więc kończę rozmowę.
Technik asertywnej komunikacji jest mnóstwo.
Każdą warto samodzielnie przetestować i sprawdzić, która w danych sytuacjach
sprawdzi się najlepiej.
Kluczem do nauki asertywności jest
zastosowanie metody małych kroków. To właśnie dzięki nim możliwe jest
rozwijanie się, budowanie pewności siebie i osiąganie coraz to większych celów.
Bibliografia
- Wróbel, Asertywność na co dzień, Edgard, 2011.
- O. Budzyńska, Asertywność i Pewność Siebie, Pani
Swojego Czasu, 2019.
- G. Dorota, Asertywność w przykładach, Edgard, 2015.
- http://www.bycseniorem.pl/Trudna_sztuka_asertywnosci_16_n1366
- https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/asertywnosc-co-to-jest/https://www.medonet.pl/psyche,czym-jest-asertywnosc-,artykul,1728245.html
